In de agrarische sector is meer dan 90% van de bedrijven een familiebedrijf. Dat is iets moois, maar het brengt ook vraagstukken met zich mee. Wie wordt de bedrijfsopvolger? En hoe ga je om met verschillende ideeën over de bedrijfsvoering? Om de eventuele bedrijfsopvolging te onderzoeken, schakelde familie Dieleman de expertise in van Jan Lucas Spijkman. ‘Hij durft de vinger op de zere plek te leggen’, vertelt dochter Esther Dieleman.
Esthers ouders runnen het akkerbouwbedrijf met boerderijwinkel Vers uit de Nop. Samen met haar man Hans werkt Esther naast haar baan in de zorg mee op het bedrijf. ‘Omdat Hans minder is gaan werken om zich meer in te kunnen zetten op de boerderij en ik ook steeds vaker meehielp, ontstond het idee dat wij het bedrijf misschien wel wilden overnemen’, vertelt Esther. ‘Maar hoe pak je zoiets aan? Waar moet je dan allemaal op letten? En hoe ga je hierover met elkaar in gesprek? Toen we vastliepen op dit onderwerp, namen we contact op met Jan Lucas. De klik was er meteen.’
Elke situatie verschillend
Vanuit zijn expertise in de begeleiding van familiebedrijven heeft Jan Lucas de familie begeleid bij het maken van belangrijke keuzes voor de toekomst. Esther legt uit hoe dat proces is verlopen. ‘De eerste keer kwam Jan Lucas bij ons op de boerderij en hebben we met z’n allen open gepraat over waar we naartoe wilden en op welke punten we vastliepen. Dat was direct al heel fijn. Hij snapte wat wij bedoelden, vertelde over hoe bedrijfsopvolgingstrajecten eruitzien en gaf ook aan dat elke situatie verschillend is.’
‘Wat ik persoonlijk heel fijn vond, was dat Jan Lucas aantoonbaar ervaring heeft met familiebegeleiding. Bovendien heeft hij zelf ook een agrarisch bedrijf, dus hij weet hoe het wereldje in elkaar zit. Aan zijn gesprekstechnieken en de manier waarop hij vragen stelt, merk je gewoon dat hij weet waar hij het over heeft. En dat waar wij mee worstelden ook heel herkenbaar voor hem was. Hij stelt je de juiste vragen op de juiste momenten en durft ook de vinger op de zere plek te leggen. Op een respectvolle manier. Het was gewoon een heel goede match.’
Een andere kant op
Esther en Hans hebben net zoals haar ouders regelmatig alleen met Jan Lucas gesproken. ‘Dan merk je toch dat er dingen omhoogkomen waarbij het goed is om dat eens met iemand te bespreken. Je kunt je hart luchten en je ideeën kwijt. Toen we daarna weer met elkaar in gesprek gingen, kwamen we er al snel achter dat wij een andere kant op wilden met het bedrijf.’
Zo wilden Esther en Hans liever niet verder met de boerderijwinkel. ‘Maar je hebt ook respect voor wat je ouders hebben opgebouwd. Je bent familie, bepaalde patronen zijn er gewoon. Maar door er met Jan Lucas erbij erover te praten, konden we dat doorbreken.’
Niet gelukkiger
Uiteindelijk kwamen Esther en Hans na meerdere gesprekken – ook met Spoar-collega Gijs - tot de conclusie dat zij het bedrijf niet wilden voortzetten. ‘Dat had diverse redenen. Enerzijds was het een financiële en zakelijke keuze. De grondprijs is vrij hoog en we kwamen erachter dat hoe wij het bedrijf wilden gaan inrichten niet rendabel genoeg zou zijn. Voor mijn ouders niet, en voor ons niet. Bovendien ging het persoonlijk ook meer knagen. Door onder andere een gesprek met Gijs kwamen we er ook wel achter dat ik ook graag tijd over wilde houden voor de kinderen. Hoe ging ik dat combineren? Na lang nadenken kwam we tot de conclusie dat we hier niet gelukkiger van zouden worden en hebben we de knoop doorgehakt dat we niet verder gingen met een overname.’
Een keuze die niet alleen voor de toekomt van Esther en Hans gevolgen heeft, maar ook voor Esthers ouders. Hoe ga je zo’n gesprek in? ‘Ik vond het heel spannend om het te vertellen. We zijn dit traject ingegaan met het idee dat de kans er was dat we het zouden overnemen, maar ook dat de kans er was dat we dat niet zouden doen. We hadden een gezamenlijk gesprek ingepland met Jan Lucas erbij om onze keuze toe te lichten, maar ik wilde liever niet nog een week wachten. Toen zijn Hans en ik zelf naar mijn ouders gegaan en hebben we samen het verteld. We wisten allemaal dat dit de uitkomst kon zijn, maar toch kwam het onverwacht en overviel het mijn ouders ook wel.’
Je eigen toekomst
Toen de grootste spanning er bij iedereen af was, vond het gezamenlijke gesprek met Jan Lucas plaats. ‘Het was heel fijn dat Jan Lucas het nog eens allemaal met ons door kon nemen. Het is prettig dat je iemand naast je hebt staan die het gesprek gaande houdt en je ook steunt in je keuze. Je twijfelt toch of je er wel goed aan doet. Het is fijn dat iemand dan aangeeft dat er geen goede of slechte keuze is, maar dat het voor jezelf goed moet voelen. Dat geeft heel veel rust. Het was niet makkelijk, en ook niet de leukste beslissing, maar het gaat wel over je eigen toekomst. Mijn ouders zijn er ook helemaal oké mee hoor, zij hebben nu ook duidelijkheid. Dus voor iedereen was het goed om het op deze manier aan te pakken.’
Esther geeft aan dat ze zich tijdens het gehele proces gesteund voelde door Jan Lucas. ‘Omdat hij er onafhankelijk in staat, kan hij je heel goed een spiegel voor houden. Hij liet ons openlijk praten en ons zegje doen, maar kon ons ook goed aanvullen of ons verhaal verduidelijken. Je bent familie van elkaar, dus dit soort gesprekken zijn best een dingetje. Hij kon dat stukje spanning goed doorbreken en gewoon ook heel feitelijk bepaalde zaken duiden. Ik had het achteraf gezien niet op een andere manier willen aanpakken.’
